Czym jest RSV?
RSV (syncytialny wirus oddechowy) to jeden z najczęstszych patogenów atakujących układ oddechowy. Do zakażenia dochodzi głównie drogą kropelkową – poprzez kaszel, kichanie lub rozmowę z osobą chorą – a także przez kontakt z powierzchniami skażonymi wydzieliną z dróg oddechowych, a następnie dotknięcie nosa, ust lub oczu.
Na zakażenie RSV może zachorować każdy, jednak szczególnie narażone na ciężki przebieg są:
- niemowlęta (zwłaszcza wcześniaki),
- osoby starsze,
- pacjenci z chorobami przewlekłymi płuc i serca,
- osoby po przeszczepach i w immunosupresji.
Zachorować można wielokrotnie – przebycie choroby nie daje trwałej odporności.
Kiedy się szczepić?
Szczepienie można wykonać w dowolnym czasie, ale najlepiej przed sezonem zachorowań (październik–maj).
Kobiety w ciąży powinny być szczepione optymalnie 1–2 mies. przed początkiem sezonu lub 2–3 mies. przed jego końcem – najkorzystniej między 32. a 36. tygodniem ciąży.
Jakie są objawy i możliwe powikłania?
Zakażenie RSV może przebiegać od łagodnego nieżytu nosa po ciężkie choroby dolnych dróg oddechowych.
Najczęstsze powikłania to:
- zapalenie oskrzelików (zwłaszcza u małych dzieci),
- zapalenie płuc,
- utrzymująca się nadreaktywność oskrzeli po infekcji.
U dzieci poniżej 1. roku życia RSV jest główną przyczyną hospitalizacji z powodu zapalenia oskrzelików i płuc.
U dorosłych z osłabioną odpornością infekcja może prowadzić do niewydolności oddechowej wymagającej tlenoterapii, a nawet intubacji.
Jak często występuje RSV
W Polsce zakażenia RSV mają charakter sezonowy – zwykle od października/listopada do kwietnia/maja.
Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH:
- w 2023 r. (od 25 lutego) zgłoszono 12 054 przypadki, z czego 5 530 dotyczyło dzieci do 2 lat,
- w 2024 r. odnotowano 41 631 przypadków, z czego 19 080 u dzieci do 2 lat.
Na świecie RSV powoduje rocznie:
- ponad 270 tys. hospitalizacji wśród osób ≥ 60 r.ż.,
- 20 tys. zgonów szpitalnych w tej grupie wiekowej,
- szacunkowo 3 mln przypadków ostrego zakażenia dróg oddechowych w Europie.
Jak leczyć RSV?
Nie ma specyficznego leczenia przeciwwirusowego. Stosuje się jedynie leczenie objawowe, które może obejmować:
- nawodnienie,
- tlenoterapię,
- w ciężkich przypadkach – wentylację mechaniczną.
Szczepienia przeciw RSV – nowa możliwość profilaktyki
Dostępne szczepionki przeciw RSV są inaktywowane (zabite), podjednostkowe, rekombinowane.
Zawierają glikoproteinę F wirusa w konformacji przedfuzyjnej – główny cel przeciwciał neutralizujących. W przypadku preparatu Arexvy zastosowano dodatkowo adiuwant AS01E, wzmacniający odpowiedź immunologiczną.
Na rynku dostępne są dwie szczepionki:
- Abrysvo (bez adiuwantu, 2-walentna, przeciw RSV A i B)
- dla kobiet w ciąży (ochrona niemowląt do 6 mies. życia),
- dla dorosłych ≥ 18 lat.
- Arexvy (z adiuwantem AS01E)
- dla dorosłych ≥ 60 lat,
- dla osób 50–59 lat z grup ryzyka.
Refundacja szczepionek w Polsce (2025)
Obecnie dostępne są dwie szczepionki:
- Abrysvo – dla kobiet w ciąży (ochrona niemowląt) i dorosłych ≥18 lat.
- Arexvy – dla dorosłych ≥60 lat oraz dla osób 50–59 lat z grup ryzyka (np. choroby serca, płuc, metaboliczne).
Refundacja w Polsce (2025):
- Abrysvo: 100% refundacji dla kobiet w ciąży i osób ≥65 lat; 50% dla osób 60–64 lata; pozostałe grupy – odpłatnie.
- Arexvy: obecnie odpłatna we wszystkich wskazaniach; planowana refundacja
RSV jest poważnym zagrożeniem dla niemowląt, seniorów i osób przewlekle chorych.
Nowe szczepionki (Abrysvo, Arexvy) oraz przeciwciała monoklonalne dają realną szansę na ograniczenie liczby hospitalizacji i powikłań.
Warto skonsultować się z lekarzem, aby dobrać odpowiednią formę profilaktyki – najlepiej jeszcze przed początkiem sezonu zakażeń.